Antoniades, Andreas (2010) Ιδέες, Ηγεμονικοί Λόγοι και Διεθνείς Σχέσεις / Ideas, hegemonic discourses and international relations. In: Κατευθύνσεις στη Μελέτη των Διεθνών Σχέσεων / Directions in the Study of International Relations, edited by K.Lavdas, D. Xenakis and D. Chryssochoou. Sideris, Athens. ISBN 9789600805505

PDF - Accepted Version Restricted to SRO admin only Download (375kB)

Abstract

Κεντρική υπόθεση στη βιβλιογραφία περί ιδεών είναι ότι οι ιδέες δεν μεταφέρονται από μόνες τους. Τα ιδεατά φαινόμενα δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς δρώντες. Οι ιδέες/λόγοι περί αφοπλισμού, περί της καταστροφής του όζοντος, περί φιλελευθερισμού, περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για να αναφέρουμε μερικά παραδείγματα, δεν εξαπλώθηκαν μόνοι τους. Σκοπός μας στο κεφάλαιο αυτό δεν είναι να καταρρίψουμε την κεντρική αυτή υπόθεση της βιβλιογραφίας περί ιδεών. Θέλουμε ωστόσο να υποστηρίζουμε ότι η υπόθεση αυτή μπορεί να δυσκολεύει ή και να καταστεί αδύνατη την ανάλυση συγκεκριμένων ιδεατών φαινομένων. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία, αποδεχόμενη τη βασική αυτή υπόθεση εργασίας (οι ιδέες δεν μεταφέρονται από μόνες τους), επικέντρωσε την προσοχή της στο να βρει και να αναλύσει τους δρώντες-κομιστές των ιδεών. Η εξάπλωση και λειτουργία των ιδεατών φαινομένων στις ανθρώπινες κοινωνίες ωστόσο δεν μπορεί πάντα να γίνει κατανοητή και να αναλυθεί σε όρους «κομιστών ιδεών». Υπάρχουν ιδεατά φαινόμενα που δεν μπορούν να προσεγγιστούν και να αναλυθούν στη βάση μίας τέτοιας προσέγγισης. Η εξάπλωση και η επίδραση αυτών των φαινομένων δεν χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός μόνου καθοριστικού καναλιού/δικτύου/δρώντα. Τα ιδεατά αυτά φαινόμενα, που ορίζουμε εδώ ως ηγεμονικά, είναι από τη φύση τους ανοικτά και παραγωγικά και επιδρούν άμεσα και απευθείας στο σύνολο του κοινωνικού σώματος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα φαινόμενα αυτά δεν είναι «μονο-θεματικά», δεν χαρακτηρίζονται από ένα μόνο θέμα/αντικείμενο όπως για παράδειγμα το όζον χαρακτηρίζει το σύμπαν λόγου περί της καταστροφής της στρατόσφαιρας. Εν αντιθέσει τα ηγεμονικά αυτά φαινόμενα χαρακτηρίζονται από την ικανότητά τους να συγκεράζουν ετερόκλητες και σχετικά ανεξάρτητες κοινωνικές διαδικασίες, δυνάμεις και ιδέες, δημιουργώντας νέες ολότητες μέσα από πολυποίκιλες φυγόκεντρες δυνάμεις. Τα φαινόμενα αυτά χαρακτηρίζονται από την ικανότητά τους να συγκροτούν ένα νέο όλο μέσα από την παραγωγή διαδικασιών, πρακτικών και εννοιών που μπορεί να είναι αμοιβαία αποκλειόμενες. Τα ηγεμονικά αυτά φαινόμενα που θα ορίσουμε ως ηγεμονικούς λόγους δεν συνίστανται μόνο από μία από αυτές τις διαδικασίες, τις πρακτικές ή τις έννοιες, αλλά ούτε είναι απλά το άθροισμά τους. Είναι ο κοινός εκείνος χώρος που επιτρέπει σε αυτές τις ετερόκλητες δυνάμεις να παράγονται διαδραστικά και να μεταλλάσσονται.

Η μελέτη των ανωτέρω φαινομένων ξεφεύγει από το μοντέλο του «δρώντα-κομιστή ιδεών» και λαμβάνει μία πιο πολύπλοκη μορφή, άρρηκτα συνδεδεμένη με την διαδικασία συγκρότησης της κοινωνικής πραγματικότητας. Για τη μελέτη των φαινομένων αυτών πρέπει να αναπτύξουμε νέα ερευνητικά εργαλεία και λογικές. Πρέπει να επικεντρώσουμε την ερευνητική μας προσπάθεια όχι στο πώς συγκεκριμένοι δρώντες και δίκτυα δρουν ως κανάλια επικοινωνίας και εξάπλωσης συγκεκριμένων ιδεών, αλλά στο πως συγκεκριμένα ιδεατά φαινόμενα και «τάξεις πραγμάτων» έχουν αποκτήσει αυτόνομη δυναμική και αυτόνομη ικανότητα επιρροής και παραγωγής κοινωνικών αντικειμένων, διαδικασιών, υποκειμένων και εν γένει κοινωνικών πραγματικοτήτων. Μία τέτοια ερευνητική προσπάθεια παύει να αποτελεί μελέτη «ιδεών φερομένων από άτομα» και μετατρέπεται σε μελέτη του τρόπου με τον οποίο το ιδεατό συμμετέχει στη σύσταση της κοινωνικής πραγματικότητας και των υποκειμένων της.

Item Type:	Book Section
Schools and Departments:	School of Global Studies > International Relations
Subjects:	J Political Science J Political Science > JZ International relations
Related URLs:	http://www.biblionet.gr/book/171526/%CE%...
Depositing User:	Andreas Antoniades
Date Deposited:	04 Dec 2015 11:38
Last Modified:	04 Dec 2015 11:38
URI:	http://srodev.sussex.ac.uk/id/eprint/48841

View download statistics for this item

📧 Request an update